In Culemborg wonen bijna 30.000 inwoners. Het overgrote deel van deze inwoners woont in de verschillende woonbuurten, de rest woont in het buitengebied.  De woonbuurten zijn de plekken waar inwoners een groot deel van hun tijd verblijven. Om prettig te wonen zijn niet alleen de woningen zelf belangrijk, maar ook de directe omgeving van de woningen.  

Kwaliteiten die we willen koesteren 

Culemborg is een fijne stad om te wonen. Het overgrote deel van de inwoners geeft aan hier prettig te wonen en waardeert de aanwezigheid van voldoende voorzieningen, de historische uitstraling van de binnenstad, de bereikbaarheid en de aantrekkelijkheid van het buitengebied. 

Geen gebied of buurt is hetzelfde. En als we met een ruimtelijke opgave of een ruimtelijk thema aan de slag gaan, is het belangrijk om gebiedsgericht te werken. Dat is maatwerk. Elk gebied heeft zijn eigen identiteit, met eigen sterktes en zwaktes die vragen om een eigen inkleuring. Met gebiedsgericht werken streven we ernaar om beter aan te sluiten op de kenmerken en behoeften van bewoners en gebruikers.  

Daarom hanteren we in Culemborg een indeling in gebieden, waarbij voor ieder gebied de unieke kenmerken zijn beschreven. We onderscheiden 11 verschillende gebieden, dat zijn: 

• Buitengebied West 

• Buitengebied Oost 

• Bedrijventerrein Pavijen 

• Transformatiegebied Pavijen 

• Hooge Prijs, Landzicht, Goilberdingen en Achter de Poort 

• Parijsch 

• Bloemenbuurt, Oranjebuurt en De Hond 

• Lanxmeer 

• Voorkoop en Terweijde 

•  Westerkwartier, Nieuwstad en Achter 't Zand 

• Binnenstad en de Dreven 

Kaart met deelgebieden Culemborg (Bron: Antea Group, 2023).

Culemborg kent in de CBS methodiek twee wijken (Culemborg West en Oost) en 20 buurten. Nu is de gemiddelde Nederlandse wijk veel groter is dan de buurten die we in Culemborg kennen. In de Omgevingsvisie is het werken met twee wijken te grofmazig en 20 buurten te fijnmazig. Daarom werken we met een clustering van buurten in de bovengenoemde gebiedsindeling.

De deelgebieden zoals het buitengebied, de binnenstad en het bedrijventerreinen komen aan bod in de themahoofdstukken van deze Omgevingsvisie. Voor de overige woonbuurten is hieronder nog een extra beschrijving toegevoegd.

Buurten

Hooge Prijs, Landzicht, Goilberdingen en Achter de Poort

De buurten Dijkzicht, Molenzicht (samen Goilberdingen), Hooge Prijs, Achter de Poort en Landzicht onderscheiden zich van de aangrenzende woonbuurt Parijsch in het westen van Culemborg voornamelijk door het bouwjaar. Achter de Poort vormde de eerste woonbuurt die aan de westzijde van het spoor is ontwikkeld (jaren ‘50 van de vorige eeuw). In deze buurt hebben ook al de eerste herstructureringsprojecten plaats gevonden. De resultaten van de leefbaarheidsmonitor laat zien dat de leefbaarheid in Achter de Poort onder druk staat. Het verbeteren van de veiligheid is in Achter de Poort een aandachtspunt. Dijkzicht, Molenzicht en Landzicht zijn relatief nieuwere ruim opgezette woonbuurten gebouwd in de jaren ‘80 en ‘90. De inwoners van deze buurten vormen een goede afspiegeling van het gemiddelde van Culemborg. De buurten bestaan voornamelijk uit eengezinswoningen waarbij het aandeel huurwoningen met name in Achter de Poort te vinden is.

Parijsch

Parijsch vormt de laatste uitbreidingsbuurt aan de westzijde van Culemborg. Parijsch is vanaf de jaren ’90 ontwikkeld tot een woonbuurt met voorzieningen (winkelcentrum, kantoren sportvoorzieningen). De leefbaarheid van Parijsch scoort hoog in de leefbaarheidsmonitor. In de buurt is een ruime groenstructuur aanwezig, bevinden zich woningen in het duurdere segment en gaat het de inwoners economisch gezien voor de wind. In Parijsch zuid worden de komende jaren nog ongeveer 400 woningen gebouwd. Een deel van de buurt wordt verwarmd door een warmtenet waarop ongeveer 1800 woningen zijn aangesloten. Aan de west- en noordzijde wordt Parijsch begrensd door het buitengebied en de uiterwaarden (onderdeel van de Hollandse Waterlinies). Dit versterkt het gevoel van het wonen in een groene natuurlijke buurt.

Bloemenbuurt, Oranjebuurt en De Hond

De noordoostelijke woonbuurten Bloemenbuurt, Oranjebuurt en De Hond zijn drie karakteristieke authentieke Culemborgse buurten met bijna 1500 woningen. De Oranjebuurt en de Bloemenbuurt vormden de eerste uitbreidingswijken van Culemborg buiten het centrum. Binnen deze drie geclusterde buurten onderscheidt De Hond zich door het grotere aandeel ouderen en het grote aantal (relatief duurdere) koopwoningen. Gemiddeld genomen zijn de inwoners zeer tevreden over hun buurt. Opvallend is het grotere aantal zorgvoorzieningen dat in deze buurt is gevestigd. In de Hond zal het voormalige tuincentrum van Van de Hurk worden getransformeerd naar een nieuwe woonbuurt.

Lanxmeer

Grote delen van Lanxmeer worden nationaal en internationaal gezien als het (eerste) voorbeeld van het zelf ontwikkelen van een duurzame “ecowijk”. Lanxmeer is bedacht als een buurt:

• waar mensen bij hun omgeving betrokken zijn en mee vorm kunnen geven aan hun eigen bestaan
• waar oplossingen voor milieuvraagstukken zichtbaar zijn en gezonde ecosystemen kunnen ontstaan
• waar meer bewuste leefstijlen kunnen ontstaan

Met een groep experts uit verschillende vakgebieden is het idee uitgewerkt tot een stedenbouwkundige plan. Het ontwerp is gericht op samen leven, er is ruimte voor wonen, werken, leren, recreëren en voedsel verbouwen, de bebouwing is innovatief en meervoudig duurzaam. Een wijk waarin vanaf het eerste uur hoge ambities worden nagestreefd op het gebied van cultuurhistorie, landschap, water, energie, gebruik van bouwmaterialen, mobiliteit, samenleven en bewonersparticipatie bij de ontwikkeling en het beheer. Andere delen van Lanxmeer worden qua inrichting, samenleven en beheer in hoge mate beïnvloed door het oorspronkelijke concept. Lanxmeer telt inmiddels 300 huishoudens waarvan er vele samenwerken in de gezamenlijke tuin van hun hof, in het beheer van het openbaar groen, in het delen van auto’s, in de opwekking van duurzame energie en in de ontwikkeling van stadsboerderij Caetshage aan de oostzijde van de Rijksstraatweg. Lanxmeer wordt begrensd door de N320, de Rijksstraatweg (incl. Caetshage), de Meerlaan en de spoorlijn Utrecht – Den Bosch. Lanxmeer bestaat voornamelijk uit eengezinswoningen en omvat een aantal utiliteitsgebouwen (kantoren en scholen, zwembad en binnenkort een moskee). In het hart van Lanxmeer wordt drinkwater gewonnen. Verbonden aan de winning van drinkwater is het lokale coöperatieve warmtenet van Thermo Bello gerealiseerd. Lanxmeer omvat een aantal ontwikkellocaties waar de komende jaren nog ruim 300 woningen, met name appartementen, gebouwd gaan worden. Voor wat betreft de inrichting, het samenleven en het beheer wordt de planvorming van dit gebied beïnvloed door het oorspronkelijke concept (‘familie van’).

Voorkoop en Terweijde

Voorkoop en Terweijde vormen in het zuidoosten van Culemborg een belangrijk woongebied. Beide buurten zijn gebouwd in de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw. Grenzen van de buurten zijn de N320, het buitengebied oost, de Weidsteeg en de Rijkstraatweg. De buurt heeft in 2023 bijna 8.000 inwoners en ruim 3500 woningen. Dit is een kwart van de bestaande woningvoorraad in Culemborg. Ruim de helft van de woningen zijn huurwoningen. De gemiddelde woningwaarde ligt onder het gemiddelde van Culemborg. De buurt bevat een aantal belangrijke voorzieningen zoals het sportpark Terweijde, de sporthal Interwey, wijkcentrum Salaamander (centraal gelegen), Kinderboerderij de Heuvel, wooncentrum De Driestad, winkelcentrum Chopinplein en een grote middelbare school (KWC). Terweijde en Voorkoop worden van elkaar gescheiden door een groene buffer: de Parkstrook. De buurt heeft een grote diversiteit aan inwoners, jong en oud, gezinnen en alleenstaanden, geboren in Nederland en met een migratieachtergrond.

Westerkwartier, Nieuwstad en Achter 't Zand

De buurten Achter ’t Zand, Westerkwartier en Nieuwstad liggen tegen het historische centrum (de binnenstad) aan. De westgrens van deze buurt wordt gevormd door de spoorlijn Utrecht – Den Bosch. De buurt kenmerkt zich door de aanwezigheid van de singels, de jachthaven, de Ronde Haven en de Lek. Dit zijn wat oudere buurten waarbij op sommige locaties herstructurering (sloop/nieuwbouw) heeft plaatsgevonden. Daardoor is het een zeer diverse buurt qua woningen. Het Veerweggebied kent vele functies als jachthaven, bedrijfs- en woongebied. Maar het Veerweggebied biedt ook ruimte aan diverse (sport)verenigingen). Het Veerweggebied heeft ontwikkelmogelijkheden om het centrum meer aan de Lek te verbinden, maar het gebied kent ook uitdagingen in de vorm van historische bodemverontreiniging en de ligging buiten de dijk.

Beheer

Een groot deel van de hiervoor beschreven woonbuurten verkeren in een zogenaamde beheerfase. Er vinden geen grote ruimtelijke ontwikkelingen meer plaats. Belangrijke aandachtspunten voor de toekomst zijn de opgaven om de buurten duurzamer te maken (energiebesparing en warmtetransitie), meer klimaatbestendig te maken (vergroening, ontstening, waterberging) en de leefomgevingskwaliteit te behouden en te verbeteren. In sommige buurten speelt ook zeer nadrukkelijk het verbeteren van de sociale leefbaarheid/ veiligheid.

Transformatiegebied Pavijen

Onder de titel ‘Stationsomgeving’ is in de afgelopen periode het grootste programma gestart dat in de komende 10-20 jaar in Culemborg wordt uitgevoerd; de omvorming van het oudste deel van bedrijventerrein Pavijen naar een nieuwe woonomgeving. In totaal worden in de Stationsomgeving tot ongeveer 2032 zo’n 2.000 woningen gerealiseerd. Tot 2040 bestaat de kans dat er nog eens 1.000 woningen bijkomen.

In de Stationsomgeving werken we aan de toekomst van Culemborg. We maken een wijk met een duurzame en levendige woon- en werkomgeving waar de identiteit van de creatieve maakindustrie voelbaar is en blijft. Een wijk waar Culemborgers een passende woning kunnen vinden en gezond en prettig samen kunnen leven. Het hart van de wijk wordt gevormd door een modern multifunctioneel station. Met deze ontwikkeling versterken we de duurzame bereikbaarheid van onze stad en verbeteren we de verbinding
tussen het Rivierenland en de Randstad.

In de Stationsomgeving komen verschillende ambities bij elkaar op het gebied van wonen, mobiliteit, duurzaamheid, klimaat, economie, werkgelegenheid en onderwijs. Door diverse onafhankelijke ontwikkelingen is er in korte tijd een momentum ontstaan dat Culemborg de kans biedt veel van deze opgaven en ambities een plek te geven.

De doelen die we met deze ontwikkeling willen realiseren zijn: 

• Een gemengde wijk, die aansluit bij de Culemborgse woningvraag, met een nadruk op woningen voor een en tweepersoonshuishoudens.
• Betere verbinding tussen Oost en West Culemborg.
• Het realiseren van een levendige nieuwe stadswijk met een eigen identiteit. We zetten in op het stimuleren
  van ontmoeten, samenleven en samen delen.
• In de nieuwe wijk maken de bewoners als vanzelfsprekend meer duurzame keuzes voor hun bewegingen.
• De nieuwe wijk zal tijdens de gebruiksfase netto geen CO2 uitstoten. Aandacht voor circulariteit,
  biodiversiteit en klimaatadaptatie.
• We willen de werkgelegenheid behouden en de belangen van de Culemborgse bedrijven duurzaam
  waarborgen

Ruimtelijke verkenning
Samen met NS, ProRail en de provincie Gelderland heeft de gemeente Culemborg een ruimtelijke verkenning gedaan naar het station en de omgeving. De verkenning laat zien hoe het huidige station kan worden ontwikkeld tot een toekomstbestendige regionale OV-hub en een levendige woonwijk, gericht op het OV en duurzame mobiliteit. In de wijk is naast de woningen ook ruimte voor bedrijvigheid en
andere voorzieningen, zoals onderwijs. Ook ontstaat de mogelijkheid voor een betere verbinding tussen Oost en West Culemborg. 

De Stationsomgeving van Culemborg wordt een duurzame, eigentijdse en stedelijke nieuwe wijk die zich voegt in de bestaande stad.

Groen en water
De spoordijk wordt versterkt als groene, centrale as door Culemborg. De huidige P+R op het talud vormt daarin als een toekomstig Stationspark een belangrijke schakel. Het slagenlandschap wordt de drager van de ruimtelijke structuur van Pavijen. Bouwblokken krijgen groene, luwe binnenwerelden. Karakteristieke bebouwing in het gebied blijft zo mogelijk behouden als industrieel erfgoed.

Gebieden
In de Stationsomgeving zijn kansen ontstaan voor het invullen van de grote woningbouwbehoefte en voor de realisatie van een eigentijds en aantrekkelijk stadsdeel. Deze kansen worden verzilverd in de gebieden rondom het station. 

Pavijen I ondergaat een stapsgewijze omvorming naar woningbouw. Collectiviteit, deelvoorzieningen, autoluwheid en duurzaam bouwen zijn de kernkwaliteiten. In Fase 1, wordt tot circa 2032 een deel van het gebied aan de stationszijde ontwikkeld. Het achterste deel aan de Randwegzijde is Fase 2 die voorlopig niet zal transformeren naar woningbouw. Dit onderzoeken we wanneer de eerste fase richting voltooiing
gaat. 

Het deelgebied Spoorzone West vormt een belangrijke schakel in het gebied. In dit gebied komt een grote nieuwe P+R in een gebouwde voorziening. Rondom de P+R komt een intensief woningbouwprogramma met onder meer een supermarkt. Aan de oostkant van het spoor komt minder doorgaand verkeer. Met goed ingepaste projecten maken we een aantrekkelijke overgang van het hoogstedelijke naar het kleinschaligere karakter van de aangrenzende wijken.

Station
We onderzoeken hoe we het station kunnen verbeteren met een voldoende brede onderdoorgang voor voetgangers en fietsers, met nieuwe perrons en opgangen. Ook zetten we in op één centrale gebouwde P+R aan de westzijde. Bij het station komen uitstekende voorzieningen voor fietsparkeren. Over deze ontwikkelingen maakt de gemeente aparte afspraken met het Rijk (via ProRail), de Provincie en NS. De ruimte rondom het station richten we opnieuw in. Functioneel, maar met karakter: je komt ècht aan
in Culemborg. De gemeente onderzoekt de mogelijkheden om de bus te verplaatsen naar de westzijde.

Verkeersstructuur en mobiliteit
De verkeersstructuur van Culemborg wordt veiliger, robuuster en duurzamer. Fiets- en wandelverbindingen naar het station en naar de binnenstad worden sterk verbeterd. Door een herinrichting van de Ovonde-Tunnelweg en een nieuwe aansluiting op de provinciale weg zal er minder lokaal verkeer door Culemborg zelf rijden. Het lokale autoverkeer zal meer gebruik maken van de Provinciale weg waarmee autoverkeer in Culemborg zelf afneemt. In de Stationsomgeving parkeert men in centrale parkeergebouwen op korte loopafstand van de woning. De inrichting van de nieuwe wijk verleidt bewoners om vaker te kiezen voor de fiets, trein of deelauto in
plaats van een eigen auto te bezitten. De aansluiting van Pavijen op de Wethouder Schoutenweg wordt zo ontworpen dat fietsverkeer en autoverkeer zoveel mogelijk gescheiden worden.

Basisprincipes
Voor de ontwikkeling als geheel is een set basisprincipes vastgelegd om duidelijk te maken waar we heen willen met de ontwikkeling. De basisprincipes gaan in op het woonmilieu, woningbouw, bereikbaarheid/ mobiliteit en duurzaamheid. Deze basisprincipes vormen een praktische uitwerking van de algemene doelen voor het gebied.

Fasering
In de ontwikkeling van de Stationsomgeving blijft er ruimte om variabel te zijn in losse ontwikkelingen. De gemeente maakt onderscheid in vier verschillende ontwikkelcategorieën. In Fase 2 is er de komende 10 jaar in principe geen sprake van ontwikkeling naar woningbouw. In gebieden met versnipperd eigendom zal de gemeente voornamelijk een afwachtende houding aannemen. In de overige gebieden zal de gemeente actief met grondeigenaren in gesprek proberen te komen om ontwikkeling tot woningbouw te
stimuleren of actief proberen gronden te verwerven. 

Ontwikkelingen moeten tenminste een minimale maat hebben van een volledig bouwblok om een goed leefklimaat te garanderen. De gemeente ondersteunt tijdelijke culturele en/ of maatschappelijke activiteiten in de transitiefase (placemaking) die het gebied levendig en bekend maken.

Wat gaan we onderweg tegenkomen? 

Meer inwoners en vraag naar meer woningen 

Culemborg heeft in 2023 bijna 30.000 inwoners. De verwachting is dat de bevolking van Culemborg richting 2050 met 10% of meer groeit.  

We zien ook andere ontwikkelingen die zorgen voor vraag naar meer woningen. Zo worden we steeds ouder en blijven ouderen steeds langer in hun eigen huis wonen. Verder neemt het aantal huishoudens toe. Dit komt doordat huishoudens in omvang steeds kleiner worden (er zijn gemiddeld minder mensen per huishouden). Zo kiezen meer inwoners ervoor om alleen te wonen of zijn alleenstaand als gevolg van een scheiding of het overlijden van een partner.  

Waar kunnen en willen we nieuwe woningen bouwen en wat betekent de vraag naar extra woningen voor bestaande buurten? Hoe zorgen we ervoor dat inwoners in Culemborg een wooncarrière kunnen maken in de stad (oftewel in alle levensfasen een geschikte woning kunnen vinden) en hier oud kunnen worden? 

De woningbehoefte wordt regelmatig bepaald. In 2022 is op basis van alle ontwikkelingen bepaald dat er in Culemborg tot 2030 2.000 extra woningen nodig zijn. Naar verwachting stijgt die behoefte richting 2040 met nog eens 1.000 extra woningen. Na 2050 vlakt de groei af.  

Veel opgaven in beperkt beschikbare ruimte 

Het bouwen van woningen gaat over de ontwikkeling van (nieuwe en bestaande) buurten en niet alleen over het bouwen van de huizen zelf. Hierbij komen veel onderwerpen samen die ervoor zorgen dat we een prettige woonomgeving realiseren. Onderwerpen als groen, verkeer, sociale samenhang, duurzaamheid, de warmtetransitie, onderwijs, ontmoeting, spelen en zorg zijn in de buurten allemaal aan de orde. Er is slechts beperkte ruimte beschikbaar. Dat betekent dat we niet alles naast elkaar kunnen realiseren, maar dat we de beschikbare ruimte steeds vaker voor meerdere functies moeten gebruiken, ook wel meervoudig ruimtegebruik genoemd. Denk aan gestapelde bouw met meerdere functies (wonen boven werken), gezamenlijke (en gedeelde) parkeerplaatsen, groen en water dat bijdraagt aan bijvoorbeeld recreatie, biodiversiteit, ontmoeting en/ of hittebestendigheid. Denk ook aan flexibel bouwen, waarbij de mogelijkheid blijft bestaan om een gebouw te benutten voor een andere functie (bijvoorbeeld een kantoorgebouw voor woningen). Ook kan besloten worden niet alle onderwerpen in een bepaalde wijk de hoogste prioriteit te geven (denk aan minder recreatieve onderdelen wanneer nieuwe woningen zich dicht bij een grote speelplek bevinden) of kan gekozen worden voor snelle woonoplossingen met een tijdelijk karakter (zoals flexwoningen die verplaatsbaar, stapelbaar, schakelbaar of splitsbaar zijn). 

Onze reisdoelen en keuzes die we daarbij maken 

We zetten in op een prettige en veilige en betaalbare woonomgeving 

We ontwikkelen de stad door aandacht te hebben voor alle aspecten die zorgen voor een prettige woonomgeving. Denk aan diversiteit van woningen, voorzieningen, kwaliteit van de openbare ruimte, meervoudige duurzaamheid, ontmoetings- en bewegingsplekken.  

We gebruiken onze ruimte voor meerdere doelen die bijdragen aan een prettige stad. We noemen dit meervoudig duurzaam bouwen. We zorgen er bij nieuwe ontwikkelingen (nieuwbouw en herstructurering) voor dat deze bijdragen aan de ambities op het gebied van duurzaamheid en klimaatbestendigheid. Bijvoorbeeld op het gebied van opwekking van duurzame energie, hittebestendigheid van de stad, toename van biodiversiteit en/ of ruimte voor wateropvang. We zetten erop in dat we binnen de looptijd van de Omgevingsvisie zo veel als mogelijk circulair bouwen, natuurinclusief bouwen en biobased bouwen. Hierbij denken we aan gebruik van circulaire en biobased materialen, het voorkomen van afvalproductie tijdens bouw- en sloopfase, energieneutraal of -positief bouwen, maximaliseren van levensduur van gebouwen en het bevorderen van biodiversiteit. Daarnaast geven we specifiek aandacht aan de sociale aspecten in de woonomgeving. Iedereen moet prettig kunnen wonen, daarom zien we sociale aspecten als voldoende ruimte voor ontmoeting en beweging, aandacht voor diverse doelgroepen bij woonconcepten, inrichting van de openbare ruimte en samenwerking met partners op het gebied van sociale aspecten ook als onderdeel van de ontwikkelopgave. 

Culemborg heeft mooie buurten met een hoge ruimtelijke kwaliteit. Het streven naar een hoge ruimtelijke kwaliteit wordt echter een uitdaging met de woningbouwopgave, verduurzaming, klimaatadaptatie, de rol van participatie en de stijgende bouwkosten. Bij elke ontwerpopgave maken we de balans qua kosten en baten op. Wat kosten diverse maatregelen en wat leveren deze op? Daarbij kijken we naar het heden en naar de toekomst. We willen voorkomen dat keuzes die we nu maken, leiden tot kapitaalvernietiging in de toekomst. Wanneer we bijvoorbeeld strengere wet- en regelgeving aan zien komen op het gebied van circulariteit/duurzaamheid, dan willen we daarop vooruitlopen door nu extra te investeren en te voorkomen dat we op een later moment in de toekomst gedwongen worden om aanpassingen te doen. Op dit moment zullen we sterk vasthouden aan de eis ‘0 op de meter-woningen’ en aan ‘levensloopbestendig wonen’ en zoeken we een optimale balans tussen kosten en baten als het gaat om thema’s als circulair, biobased, natuurinclusief en klimaatbestendig. We groeien komende jaren mee met de innovaties en ontwikkelingen die op deze thema’s plaatsvinden, waardoor we gedurende de looptijd van deze visie onze eisen bijstellen.  

Culemborg is een stad in het groen met mooie groene verblijfsruimtes. Deze groene verblijfsruimtes zijn belangrijk voor een prettige woonomgeving. We willen onze robuuste hoofdgroenstructuur behouden en versterken. Voor het versterken van de hoofdgroenstructuur en het stimuleren van biodiversiteit maken we groene verbindingen tussen de verschillende groene plekken in de stad.  We versterken de groene plekken door ze in te richten voor meervoudig gebruik. Zo dragen ze bij aan meerdere doelen, bijvoorbeeld aan ontmoeten, spelen, biodiversiteit en klimaatbestendigheid. 

We streven ernaar dat onze inwoners in een omgeving kunnen wonen met een goede omgevingskwaliteit, die ook stimuleert dat ze naar elkaar omkijken. Dat betekent dat we een stille, veilige en schone leefomgeving willen hebben. Daarbij hebben we oog voor sociale en fysieke (externe) veiligheid (fysieke veiligheid gaat over het beschermen van personen door gevaar van fysieke bedreigingen (zoals door gebruik, opslag en vervoer van gevaarlijke stoffen). Sociale veiligheid gaat over het beschermen van personen tegen gevaar dat veroorzaakt wordt door menselijk handelen in de openbare ruimte). Veiligheid in brede zin is bij elke ontwikkeling een ontwerpcriterium. 

Culemborg biedt een plek voor alle Culemborgers 

We willen dat bewoners kunnen kiezen voor een buurt die bij hen past en waar ze zich thuis voelen. Dat betekent dat we werken aan voldoende aanbod van verschillende woningen voor diverse doelgroepen. We streven er naar dat Culemborgers een wooncarrière in de stad kunnen maken en het liefste in de eigen buurt in Culemborg. Dit betekent dat we bij het ontwikkelen van woongebied aandacht besteden aan toekomstbestendige woningen. Om de doorstroming te bevorderen zorgen we voor een woningbouwprogramma dat passend is.  

We kiezen voor een gevarieerd aanbod van woningen zodat alle doelgroepen een passende woning in Culemborg kunnen vinden. Dit betekent dat 30% van onze woningvoorraad sociale huurwoningen zijn en dat we aandacht hebben voor de verdeling tussen goedkopere en duurdere woningen en tussen huur- en koopwoningen. Daarbij hebben we ook oog voor het begrip ‘betaalbaarheid’. Betaalbaarheid is breder dan alleen de (sociale) huursom. Het totaal van de woonlasten bepaalt de betaalbaarheid van een woning. We zorgen ervoor dat kwetsbare Culemborgers zelfstandig kunnen wonen in een buurt waarbij buurtgenoten naar elkaar omkijken en voor elkaar zorgen. We stimuleren initiatiefnemers en ontwikkelaars om woonvormen te ontwikkelen die bijdragen aan een zorgzame buurt én aan woningen waar zorg voor onze steeds oudere bevolking makkelijk aan huis gefaciliteerd kan worden.

We bouwen voldoende passende woningen om in de woningbehoefte te voorzien en zorgen voor een gevarieerd aanbod in de stad, in iedere buurt 

Om in de behoefte naar woningen te kunnen voorzien moeten we voldoende passende en duurzame woningen bouwen. We doen dit met inbreiding. Dit betekent dat we bestaande stedelijke gebieden (her)ontwikkelen en dat we onderzoeken of open ruimten binnen de stad benut kunnen worden om nieuwe gebouwen en/ of voorzieningen te realiseren. We maken zo efficiënter gebruik van de bestaande stedelijke ruimte en letten wel op dat er nog voldoende groene openbare ruimte in de buurt behouden blijft. 

We houden vast aan het streven om tot 2030 2.000 woningen te bouwen en het tempo waarin we dit willen realiseren. Wel stellen we als extra voorwaarde dat er meervoudig duurzaam wordt gebouwd (we streven ernaar om met de ontwikkeling meer doelen te halen die bijdragen aan een prettige stad). 

Het grootste deel van de nieuwe woningbouw concentreert zich in de Stationsomgeving. Om deze woningbouw te kunnen realiseren, transformeren we een deel van het bedrijventerrein Pavijen. Naar verwachting realiseren we daar tot 2032 1.700 woningen in een stedelijke buurt met veel aandacht voor groen. In de 10 jaar daarna is er in Culemborg nog ruimte voor zeker 1.000 woningen. 

Naast de Stationsomgeving is er nog ruimte voor woningbouw in de laatste fase van Parijsch en in en rondom de buurt Eva-Lanxmeer. We zetten bij locaties die vrij zijn van bebouwing (als Voorkoop) in op ontwikkeling waarmee we meerdere doelen (ook woningbouw) willen realiseren (meervoudig duurzaam). Ook voor andere vrije locaties als het Veerweggebied en de Dr. Hockesingel is woningbouw niet uitgesloten. Op dergelijke locaties kunnen we een goede invulling geven aan wat de buurt nodig heeft, bijvoorbeeld ten behoeve van doorstroming.  

We kijken per project naar de mogelijkheden die zich voordoen om passende woningbouw te realiseren. Dit geldt zowel voor vrijkomende gemeentelijke locaties, als voor locaties van derden, transformaties binnen de stad en in het buitengebied. Wanneer voorzieningen zoals een sporthal of een buurtcentrum vernieuwd moeten worden, bekijken we of een combinatie van voorzieningen mogelijk is. Of misschien kan er op die plek ook aanvullende woningbouw gerealiseerd worden. Op de visiekaart zijn deze locaties geel gemarkeerd.   

Als na afronding van de Stationsomgeving blijkt dat meer woningen in Culemborg noodzakelijk zijn, dan doen we onderzoek naar andere potentiële ontwikkelruimte voor woningbouw in de gemeente. Wel kiezen we eerst voor inbreiding voordat we locaties buiten het stedelijk gebied onderzoeken. 

Revitalisering van bestaande buurten is in de looptijd van de Omgevingsvisie ook aan de orde. Hiervoor hanteren we de volgende principes: 

1. We zetten in op het behoud van een eigen identiteit in elke buurt. De buurten hebben ieder hun eigen karakter, waardoor de bewoners kunnen kiezen voor een buurt die bij hen past en waar ze zich thuis voelen; 

2. We willen dat het mogelijk is om in Culemborg een wooncarrière te kunnen maken en oud te kunnen worden. We willen het mogelijk maken dat ouderen en zorgbehoevenden zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen. Daarbij is het extra belangrijk om ook ontmoetingen in de directe leefomgeving mogelijk te maken; 

3. Bij revitalisering kiezen we voor meervoudig ruimtegebruik.

Met wie en met welke middelen gaan we onze reisdoelen halen? 

Samenwerking 

We werken samen met de woningbouwcorporatie, initiatiefnemers, zorginstellingen en organisaties die zich inzetten voor aandachtsgroepen, aan een prettige woonomgeving. Dit doen wij voor zowel de bestaande woningvoorraad als voor nieuwe woningbouwontwikkelingen. Ook hebben we afstemming over het programma wonen met onze partners in de regio (omliggende gemeenten, provincie, corporaties en marktpartijen). 

Middelen 

• We hebben een Woonvisie vastgesteld,  waarin we opnemen waar en hoe we invulling geven aan de woningbouwopgave en zorgen voor leefbare buurten. Vervolgens stellen we een programma Wonen vast. Het programma bevat een verdere uitwerking van de Woonvisie; 

• Het bouwen van meer woningen heeft gevolgen voor het verkeer en vervoer in onze stad. Samen met marktpartijen hebben we oog voor de gevolgen voor onze verkeersinfrastructuur en onderzoeken we hoe de ontwikkelingen passen in de ambities die we hebben op het gebied van mobiliteit, zie ook 'Mobiliteit'.  

• Met een monitoringslijst (gekoppeld aan het programma Wonen) hebben we inzicht in de voortgang van de realisatie van de woningbouwopgave. Hiermee kunnen we in de looptijd van de Omgevingsvisie vooruitlopen op ontwikkelingen die zich voordoen; 

• Om tempo te kunnen maken, geven we ruimte aan:

  • Transformatie van bestaand vastgoed naar woningen (niet op Pavijen). We willen dit op een aantal plekken mogelijk maken als een passende woonomgeving gegarandeerd is en blijft. Op een aantal plekken zal transformatie naar woningen niet wenselijk zijn, en dus is die ruimte er daar dan ook niet;

  • We faciliteren flexibele woningbouw om aan de actuele woningbehoefte te voldoen; 

• We stellen een Nota Ruimtelijke Kwaliteit op, waarin we uitwerken hoe we omgaan met de beeldkwaliteit en uitstraling van bouwwerken en cultuurhistorisch erfgoed. Daarin besteden we specifiek aandacht aan het samengaan van ruimtelijke kwaliteit met opgaven zoals verduurzaming, klimaatadaptatie en circulariteit.