Structuurbeeld voor het versterken van de openbare ruimte van de binnenstad van Culemborg (Bron: Regieplan openbare ruimte versterkte stad Culemborg).
In de gebiedsindeling die we in deze Omgevingsvisie hanteren (zie 'Wonen voor iedereen, stedelijk groen en leefbaarheid') rekenen we de Volenkampen, de Dreven, de Plantage en de begraafplaats ook tot de Binnenstad. Genoemde gebieden dragen sterk bij aan de authentieke monumentale uitstraling van het centrum van Culemborg. De ontspannen sfeer en de hoogwaardige ruimtelijke kwaliteit die deze gebieden oproepen en bezitten, treffen we nergens anders in Culemborg aan.
Kwaliteiten die we koesteren
De binnenstad van Culemborg heeft sfeervol marktplein met historische gebouwen en een goed horeca- en winkelaanbod. De Markt is de huiskamer van Culemborg. Mensen van zowel binnen als buiten Culemborg bezoeken de binnenstad graag, er wordt gewoond en gewerkt. De binnenstad is mede door het unieke historische karakter met beschermd stadsgezicht een aantrekkelijke plek voor alle bewoners en bezoekers en is van waarde voor de hele gemeente.
In de binnenstad zie je de combinatie van kleinschaligheid en stedelijkheid terug (deel van ons DNA). De binnenstad is een levendige en aantrekkelijke plek door inzet van veel ondernemers, vastgoedeigenaren, bewoners, initiatiefnemers, zzp’ers en vrijwilligers.
Wat gaan we onderweg tegenkomen?
Functies in binnenstad veranderen
De veelzijdige binnenstad kent diverse functies en activiteiten. Denk aan winkels, kerken, bibliotheek, musea enzovoort. Deze functies en activiteiten veranderen continu als gevolg van de economische omstandigheden of nieuwe trends en ontwikkelingen.
De trend van de afgelopen jaren is dat het aantal winkels verder afneemt. Er is daardoor steeds mee behoefte aan het omvormen van gebouwen naar woningen (met de daarbij behorende behoefte aan parkeerruimte). De inschatting is dat deze trend zich doorzet. Deze veranderingen maken het behoud van een levendige en aantrekkelijke binnenstad complexer. Zo moet er een balans gevonden worden tussen wonen bezoekers en parkeren. Tegelijkertijd streven we naar een goede balans in de winkels die passen bij het gebiedsprofiel van de binnenstad. Dat betekent dat aandacht voor een goede branchering van winkels die rekening houdt met het DNA van de binnenstad. Tegelijkertijd streven we naar een goede balans in de winkels die passen bij het gebiedsprofiel van de binnenstad. Dat betekent dat aandacht nodig is voor een goede branchering van winkels die rekening houdt met het DNA van de binnenstad.
Hoe houden we de binnenstad bereikbaar en leefbaar?
Voor een levendige en aantrekkelijke binnenstad is het belangrijk dat de binnenstad goed bereikbaar is voor iedereen (denk aan bewoners, bezoekers, ondernemers, bevoorrading). Verkeer (zoals auto’s, vrachtwagens en (bestel)bussen) zorgt echter ook voor geluidsoverlast, schade aan gebouwen door trillingen en verminderde luchtkwaliteit in het gebied. Daarnaast neemt al het verkeer (ook fietsers en voetgangers) fysieke ruimte in waar ook terrassen, bankjes en winkelstraten ruimte nodig hebben.
Meer duurzame maatregelen in de historische binnenstad
Ook bewoners, ondernemers en eigenaren in de binnenstad zijn bezig met een duurzamere toekomst. Er komen steeds meer initiatieven voor het isoleren van gebouwen, het opwekken van energie, de opvang van water en het aanplanten van bomen en planten. Dit juichen we toe, want deze maatregelen dragen ook bij aan een CO2 neutrale gemeente. Wel botsen deze maatregelen soms met de wens om het historische karakter (met haar monumenten) in de binnenstad te behouden. Hoe kunnen we duurzame maatregelen mogelijk maken zonder het historische karakter van de binnenstad te verliezen?
Onze reisdoelen en keuzes die we daarbij maken
De binnenstad als huiskamer die mee gaat met de tijd
De historische binnenstad is drager van de identiteit van Culemborg. We streven naar een beeldkwaliteit die past bij de identiteit van de binnenstad. Dan straalt de binnenstad trots uit en voelt die sociaal veilig. Ondernemende en creatieve inwoners werken samen aan een toekomstgerichte gemeente en geven actief inhoud aan het karakter van de stad door er voor te zorgen dat de identiteit bijzonder en voelbaar is.
De binnenstad zien we daarom ook als huiskamer voor de stad en niet als rustige woonwijk. We gaan voor een binnenstad die gericht is op ‘a place to be & meet’ en niet voor een binnenstad die is gericht op ‘a place to buy’. Daarbij is het wel van belang dat er ook nog steeds gewinkeld mag worden in de binnenstad. We erkennen dat functies in de binnenstad steeds veranderen: winkels, detailhandel, maatschappelijke functies en woningen komen en gaan. We willen onze ondernemers en initiatiefnemers bij veranderingen faciliteren. Daarbij streven we naar:
Gastvrije entrees nodigen de bezoekers uit de binnenstad te bezoeken. Om die ook gastvrij te laten zijn voor inwoners en toeristen moet de binnenstad aantrekkelijk zijn ingericht en moeten de entrees worden verbeterd.
We kennen een aantal ‘poorten’ van de binnenstad, zoals de Dr. Hockesingel en Palumbus. We willen deze entrees van de stad herkenbaarder en aantrekkelijker maken en zorgen voor vanzelfsprekende routes richting de binnenstad.
We oriënteren ons op de toekomst van het Veerweggebied (het gebied waar de binnenstad de Lek ontmoet) en onderzoeken de ontwikkelmogelijkheden om de Lek aan het centrum te verbinden. Daarbij is wel aandacht nodig voor hoogwaterveiligheid.
Om de binnenstad blijvend levendig te houden zetten we in op het compacter maken van het kernwinkelgebied. We kunnen zo zorgen voor een centrum waarin winkels, horeca en maatschappelijke voorzieningen dicht bij elkaar zitten. Om dit te bereiken willen we in de aanloopstraten ruimte geven aan functieverandering van gebouwen. Dat zal grotendeels functieverandering van winkels/ bedrijvigheid naar wonen zijn. Wel vraagt deze verandering om goede inpassing met zorg voor parkeren, eigen buitenruimte en voorkomen van geluidsoverlast.
We willen een betere aansluiting tussen de aanloopgebieden en het centrum. Daarbij streven we ernaar dat de hele route aantrekkelijk is om doorheen te lopen.
Bij initiatieven in de binnenstad letten we erop dat de kenmerken van de binnenstad (ons erfgoed) intact blijven. Onderhoud van het cultureel erfgoed is essentieel.
Voor de monumentale kerken in de binnenstad faciliteren we conform de bestaande kerkenvisie een transformatie naar andere functies.
Programmering en marketing van activiteiten in samenwerking met cultuurorganisaties is nodig om de binnenstad de levendigheid te geven waar inwoners om vragen.
Een bereikbare binnenstad, toegankelijk voor iedereen
We zetten in op een binnenstad die voor iedereen bereikbaar en toegankelijk is. Dit betekent dat mensen met onder meer de auto, het openbaar vervoer, de fiets en te voet toegang moeten hebben tot de binnenstad. Alleen niet overal en niet in dezelfde mate.
We zetten in op vormen van vervoer zoals wandelen, fietsen, openbaar vervoer, deelmobiliteit en verkleinen de rol van de auto. Dit doen we onder andere door het inzetten op het verbeteren van fietsverbindingen. Daarnaast sturen we erop dat het aantal parkeerplaatsen in/rond het centrum niet structureel toeneemt.
Gebundeld parkeren draagt bij aan het doel om de binnenstad autoluw te maken en bereikbaar te houden. Voor inwoners die slecht ter been zijn en daardoor in grote mate afhankelijk zijn van de auto moet het mogelijk blijven om dichterbij in de binnenstad te komen.
Het blijft verder nodig om voorraad naar winkels en horeca te brengen. De oude structuren in het centrum zijn echter niet geschikt voor de grote vrachtauto’s die nu dagelijks voorraad brengen naar winkels en horecagelegenheden. Er is sprake van overlast en er zijn aandachtspunten op het gebied van verkeersveiligheid en trillingen (mogelijke schade aan monumenten). We willen dit voorkomen door meer gebruik te maken van centrale locaties, kleinere voertuigen en elektrisch vervoer.
Een groene en sociale binnenstad
We werken aan het verder verduurzamen van de binnenstad. We willen zorgen voor meer energieopwek en het terugdringen van de warmtevraag. We besteden daarbij extra aandacht aan de grote groep monumenten en gezichtsbepalende panden. We blijven ons inzetten van op het behoud en de verbetering van ons cultureel erfgoed.
Ook werken we aan een binnenstad die veel groener en klimaatbestendig ingericht wordt. We kiezen voor meer bomen en planten in de binnenstad, zodat de binnenstad groener wordt dan nu het geval is. Daarmee stimuleren we stadsnatuur die ook zorgt voor lagere temperaturen in de stad tijdens hitte in de zomer.
We kiezen voor voldoende plekken waar inwoners elkaar kunnen ontmoeten zodat ook de binnenstad bijdraagt aan een sociaal netwerk voor iedereen. Daarbij is het streven om gebruik te maken van de bijzondere gebouwen die we al hebben, zoals de molen, de kerken en het Weeshuismuseum.
Met wie en met welke middelen gaan we onze reisdoelen halen?
Samenwerking
We werken in het Collectief Centrum Culemborg samen met ondernemers, vastgoedeigenaren en bewoners. Het doel is een vitale, levendige en aantrekkelijke binnenstad die dagelijks mooier wordt en waar Culemborgers trots op kunnen zijn. Deze kenmerkt zich door het cultuurhistorische karakter, een goed voorzieningenniveau en een aanvaardbaar woon-, werk- en leefklimaat.
We willen samen met vervoerders en ondernemers een plan van aanpak opstellen om de bevoorrading in het centrum op een andere wijze in te vullen.
Middelen
We hebben al een aantal afspraken met elkaar gemaakt en vastgelegd.
Regieplan binnenstad.
Kerkenvisie: in de kerkenvisie willen we, onder voorwaarden, ruimte bieden aan nieuwe functies.
GVVP: we hanteren de maatregelen en keuzes in lijn met het GVVP.
Horeca-, detailhandel- en evenementenbeleid
We voeren de komende jaren aan de hand van het Regieplan binnenstad grotere projecten uit om gastvrije entrees van de binnenstad in te richten. We kijken samen hoe storende elementen aangepakt kunnen worden en hoe routes aantrekkelijker kunnen worden. Daarvoor zullen inrichtingsmaatregelen worden opgenomen om bestrating, groen, wandelpaden en fietsparkeren meer kwaliteit te geven en klantvriendelijker te maken. De toepassing van mooie materialen geeft de binnenstad zo als geheel een uitstraling die de historische binnenstad van Culemborg verdiend.
